نگاه اجمالي : نفر

 
 
معمار ارشد طراحى معمارى نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد رياست جمهورى (نفر)
 نگاه اجمالى به ابعاد طرح و معمارى
حوزه معمارى هاى شالوده اى
حوزه معمارى هاى وظيفه اى
 

 

 
 
 

 معمار ارشد طراحي معماري نظام فن‌آوري اطلاعات نهاد رياست جمهوري (نفر) 

 
 

با توجه به جايگاه مركز فن آورى اطلاعات نهاد، در توليت فن آورى اطلاعات نهاد، طراحى و توسعه نظام فن آورى اطلاعات به عنوان يك فعاليت مهم و كليدى در دستور كار مركز قرار گرفت. ضمن آنكه با توجه به طرح دولت الكترونيك، به عنوان يك نمونه و نظام الگو در حوزه دولت الكترونيك، نظام فن‌آورى اطلاعات و ارتباطات نهاد رياست جمهوري،‌ مى تواند رويكرد جديد مورد نظر در طرح دولت الكترونيك را به صورتى ملموس و عملياتى ، تبيين نمايد. 

مطالعه و تدوين طرح جامعه انفورماتيك يا طرح جامع فن آورى اطلاعات رياست جمهورى ، از سال 1378 آغاز شده، و طرح مذكور در سالهاى 1379 و 1380،‌ ارائه و مورد بازبينى قرار گرفت. در بررسى كه طى سالهاى 1381 و 1382 براى عملياتى سازى طرح انجام شد، با توجه به اينكه اين طرح داراى نقاط ضعفى بود، و‌ بخصوص نمى توانست نيازمنديهاى رويكردى مورد انتظار نهاد را برآورده كند، طرح در سال 1382 مورد بازبينى قرار گرفت، و با اتخاذ رويكرد طراحى معمارى سيستم در ارائه طرح، سند راهبردى و معمارى كلان نظام فن آورى اطلاعات نهاد رياست جمهورى ، طراحى و ارائه گرديد.  اين طراحى در انتهاى سال 1382 به چالش گذاشته شد. و پس از فراهم سازى مقدمات اجرائى ، پروژه‌هاى توسعه فاز اول نظام فن‌آورى اطلاعات و ارتباطات نهاد از اوايل سال 1383 شروع شد. اين فعاليت در حال حاضر متوقف شده است.

 
 

 نگاه اجمالى به ابعاد طرح و معماري

 

نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد سه موضوع راهبردى را به عنوان لبه حمله در نظر گرفته است :

توسعه نرم افزارهاى كاربردى در پارادايم نظام مبتنى بر فن‌آورى اطلاعات و ارتباطات

 امنيت : با توجه به خصوصيت خاص نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد

سكوى آغاز شكل گيرى و رهبرى دولت الكترونيك (با توجه به طرح دولت الكترونيك)

معمارى نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد، از دو حوزه معماريهاى شالوده‌اى كه مستقل از وظايف نهاد هستند، و معماريهاى وظيفه اى ، كه وظايف اصلى نهاد را پشتيبانى كرده و سازماندهى مى كنند، تشكيل مى شود.

 
 

حوزه معمارى هاى شالوده اي

 
   
 

در حوزه معماريهاى شالوده اى ، چهار معمارى اصلى ، شالوده اصلى نظام فن آورى اطلاعات نهاد را بنا مى كنند :

معمارى سيپم (سازماندهى يكپارچه در پيوند چند لايه زير ساختهاى مستقل)، بستره اى را براى تعامل بينابينى ، و درهم تنيدگى سيستمهاى مختلف، براى دستيابى به يكپارچگى ، در عين حفظ استقلال، فراهم مى كند.

معمارى سمنا (سازماندهى معنائى اطلاعات و خدمات نظام اجرائى)، بستره اى را براى برقرارى ارتباط معنادار بين اطلاعات و خدمات توزيع شده در سيستمهاى كاربردى مختلف، و فراهم ساختن امكان يافتن خدمات و اطلاعات مرتبط و تعامل با آنها، فراهم مى سازد.

معمارى بيپاد (بستره يكپارچه پوياى امنيت دستيابى)،: بستره اى را براى فراهم ساختن امنيت دستيابى و تعيين حقوق دستيابى ، به صورت يكپارچه و با امكان يكبار شناسائى براى دسترسى به سيستمهاى به هم پيوسته مختلف مستقل، و نيز منفك كردن حتى الامكان مديريت و برنامه نويسى امنيت، از طراحى و برنامه نويسى سيستمهاى كاربردى ، ايجاد مى كند.

معمارى بهتا (بستره همكارى توزيع شده ارائه خدمات و اطلاعات)، امكان تعامل و همكارى بين توليد كنندگان سيستمهاى مختلف، خود سيستمهاى مختلف و نيز كاربران سيستمهاى مختلف، براى ايجاد يك انسجام ضمنى و مجازى در تحقق نوعى از يكپارچگى را فراهم مى كند. 

 
 

حوزه معماري هاي وظيفه اي

 
   
 

در حوزه معماريهاى وظيفه اى ، براى پوشش دادن و تحقق شش وظيفه اصلى نهاد يعنى:

رهبرى قوه‌ مجريه،
سازماندهى و حمايت،
كنترل و پيگيرى ،
كسب و ارائه اطلاع
برنامه ريزى در قوه مجريه
پشتيبانى

مجموعه اى مشتمل بر 50 فضاى عملياتى ، سازمان يافته است. فعاليتهاى اين50  فضا در شش لايه بنا مى شود. اين شش لايه‌ عبارتند از:

لايه تصميم گيرى و هدايت
لايه تحليل و كارشناسى
لايه برنامه ريزى راهبردى و سياستگذارى
لايه سازماندهى
لايه عمليات و برنامه ريزى اجرائى
لايه اطلاعات و اسناد

برخى از 50  فضاى عملياتى كه وظايف اصلى نهاد را سازماندهى مى كنند، عبارتند از :

فضاى عملياتى هدايت سازمانهاى مستقيما تحت نظر رياست جمهور
فضاى عملياتى روابط و معاهدات بين الملل
فضاى عملياتى مديريت بحران
فضاى عملياتى تبيين و تنقيح قوانين
فضاى عملياتى اقدامات تشريفاتى قوه مجريه
فضاى عملياتى مذاكرات و جلسات
فضاى عملياتى واكنش سريع
فضاى عملياتى شبيه سازى و تحليل كشورى
فضاى عملياتى هدايت استانها
فضاى عملياتى تدوين و تصويب قوانين
فضاى عملياتى كارشناسى
فضاى عملياتى هماهنگى بين دستگاهها و قوه ها
فضاى عملياتى تصميم گيرى
فضاى عملياتى راهبرد و سياستگذارى كشور
فضاى عملياتى مشاركت فكرى عمومى
و غيره.

اين فضاهاى عملياتى ، به تمام وظايف و فعاليتهاى نهاد، مي‌پردازند و مجموع فعاليت‌هاى نهاد را پوشش مي‌دهند. در حاليكه اين فضاهاى عملياتى ، فضاى مستقلى هستند كه فعاليت مستقلى را دنبال مي‌كنند، ولى با هم تعامل بسيار جدى دارند، و در انجام فعاليتهاى خود، از ساير فضاها بصورت يك بستر خدمت رسان استفاده مي‌كنند. سيستمهاى كاربردى ، به صورت مولفه ها (كامپوننتها) در اين فضاهاى خدمت رسان ايجاد شده، و امكان فراخوانى و تعامل بينابينى عملياتى را در حصول يك محصول يكپارچه نهائى را فراهم مى سازد.

معمارى دوازده فضاى عملياتى از  اين50  فضا، در فاز اول توسعه نظام فن‌آورى اطلاعات در حال طراحى است.

انتظار آن است كه شكل گيرى نظام فن آورى اطلاعات نهاد بر اساس معمارى تبيين شده،  بطور تدريجى منجر به تغيير، اثرگذارى و تبيين معمارى نهاد رياست جمهورى مبتنى بر نظام فن‌آورى اطلاعات و ارتباطات شود. اين نه به عنوان يك عارضه جنبى (بالاخره هر سيستمى بر معمارى كل آن سازمان اثر مي‌گذارد)، بلكه به عنوان يك ضرورت است. معمارى كل نهاد، بستره تحقق و شكل گيرى نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد است، و تا زمانيكه اين بستر شكل نگيرد، نمي‌توان نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد را به شكل مطلوب ايجاد نمود. ضمن آنكه معمارى نظام فن آورى اطلاعات نيز خود بسترى براى معمارى كل نهاد محسوب مى شود. در واقع معمارى كل نهاد، به نوعى تعميم‌يافته معمارى نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد است.

براى اينكه اين بستر و اين معمارى تحقق پيدا كند، لازم است تا بسترهاى پيش‌نياز نظام فن‌آورى اطلاعات به نحو مطلوب شكل گيرد. اين بسترها بخشى درونى و بخشى بيرونى هستند.

بسترهاى درونى شامل :

بستره فنى (مانند بسترهاى سخت افزارى ، شبكه و نظاير آن)
بستره سازماندهى و هدايت
بستره آموزشى و تحقيقاتى
بستره ساختارى و معمارى

بسترهاى بيرونى شامل :

بستره عملياتى
بستره راهبردى
بستره فرهنگى

اين سه لايه بيرونى بايد در بيرون نظام فن‌آورى اطلاعات، و در كل نهاد شكل گيرد، تا فرهنگ، راهبردها و عمليات دستى و ساختار سازمانى نهاد رياست‌جمهورى ، مبتنى بر نظام فن‌آورى اطلاعات بنا شود. تا زمانيكه اين بسترهاى درونى و بيرونى تحقق پيدا نكند، شكل‌گيرى نظام فن‌آورى اطلاعات نهاد امكان پذير نخواهد بود.

 

 
       ______________________________________________________________________________________________
هرگونه نقل قول و استفاده از مطالب و مستندات اين سايت تنها با ذكر مرجع مجاز مي‌باشد.
نظرات و پيشنهادات خود را به آدرس info@irit.ir ارسال نماييد.
موسسه مطالعات راهبردى فن‌آورى اطلاعات، 1385